लांब पल्ल्याच्या प्रवासासाठी ट्रेन हे सर्वात सोपं आणि स्वस्त साधन आहे. भारतात दररोज करोडो लोक रेल्वेने प्रवास करतात. भारतीय गाड्या आता पूर्वीपेक्षा खूप प्रगत झाल्या आहेत. आता वंदे भारत सारख्या हायस्पीड प्रीमियम ट्रेनचा देखील भारतीय रेल्वेमध्ये समावेश करण्यात आला आहे. रेल्वे आपल्या गाड्यांचे सातत्याने अपग्रेड करत आहे. पण, देशात अजूनही अनेक ठिकाणे आहेत जिथे ट्रेनसाठी ब्रिटीशकालीन पद्धतीचा अवलंब केला जात आहे. आजही भारतात अनेक ठिकाणी ट्रेन चालवण्यासाठी जुन्या टोकन पद्धतीचा वापर केला जात आहे.
गाड्यांची वाहतूक सुरक्षित राहावी म्हणून भारतीय रेल्वे व्यवस्थेत टोकन एक्सचेंज सुरू करण्यात आले. स्पष्ट शब्दात सांगायचे तर, ज्या काळात सर्व ठिकाणी सिग्नल सुविधा उपलब्ध नव्हत्या त्या काळातील ही पद्धत आहे. ट्रेन तिच्या आगामी स्थानकावर योग्य प्रकारे पोहोचेल याची खात्री करण्यासाठी टोकन एक्सचेंज सुविधा लागू करण्यात आली. आजही ही यंत्रणा देशात अनेक ठिकाणी सुरू आहे.
रेल्वे सुरक्षेसाठी हे तंत्रज्ञान आवश्यक आहे
आम्ही तुम्हाला सांगतो की टोकन एक्सचेंज सिस्टममध्ये रेल्वे चालकाला लोखंडी रिंग दिली जाते. जोपर्यंत रेल्वे चालक ही लोखंडी रिंग दुसऱ्या स्थानकावर पोहोचवत नाही तोपर्यंत त्या ट्रॅकवर दुसरी गाडी सुरू होत नाही. आम्ही तुम्हाला या टोकन एक्सचेंज सिस्टमबद्दल सविस्तर माहिती देतो.
जेव्हा भारतीय रेल्वे सुरू झाली तेव्हा बरेच दिवस ट्रॅक खूपच लहान होते. देशात अशी अनेक ठिकाणे होती जिथे येणाऱ्या आणि जाणाऱ्या गाड्या एकाच ट्रॅकवरून धावतात. अशा परिस्थितीत दोन्ही गाड्या एकमेकांना भिडू नयेत म्हणून टोकन एक्सचेंज सुरू करण्यात आले. या प्रणालीमध्ये एक मोठी लोखंडी रिंग टोकन म्हणून वापरली जाते. जेव्हा ट्रेन स्टेशनवर पोहोचते तेव्हा ही लोखंडी रिंग लोकोपायलटला म्हणजेच ट्रेनच्या ड्रायव्हरला दिली जाते.
लोखंडी रिंग पुढील स्टेशनवर पोहोचवावी लागते.
ड्रायव्हरला लोखंडी रिंग दिल्याने ट्रॅक पूर्णपणे मोकळा झाला आणि इतर कोणतेही वाहन त्यात शिरू शकत नव्हते. ट्रेन त्या ट्रॅकला जोडलेल्या दुसऱ्या स्टेशनवर पोहोचताच लोकोपायलट ती लोखंडी रिंग स्टेशन मास्टरला देतो. स्टेशनवर टोकनची देवाणघेवाण झाल्याशिवाय स्टेशन मास्टरला त्या ट्रॅकवर दुसरी ट्रेन चालवता येणार नाही.
तुमच्या माहितीसाठी, आम्ही तुम्हाला सांगतो की टोकन एक्सचेंजमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या लोखंडी कड्यांमध्ये लोखंडाचा गोळा असतो. या चेंडूला तांत्रिक भाषेत टॅबलेट म्हणतात. स्टेशन मास्तरला चालकाकडून टोकन मिळताच ते स्टेशनवर बसवलेल्या नेल बॉल मशीनवर बसवतात. यावरून पुढील स्थानकापर्यंतचा मार्ग मोकळा मानला जातो. या टोकन स्टेशनची सर्वात खास गोष्ट म्हणजे काही कारणास्तव ट्रेन स्टेशनवर पोहोचली नाही तर आधीच्या स्टेशनवर लावलेले नेल बॉल मशीन अनलॉक होणार नाही आणि त्या स्टेशनवरून कोणतीही ट्रेन त्या ट्रॅकवर येऊ शकणार नाही. .
टोकन एक्सचेंज सिस्टमची विशेष वैशिष्ट्ये
- रेल्वेच्या टोकन एक्सचेंज सिस्टीममध्ये लोखंडी कड्यांमध्ये गोळी नावाचा बॉल असतो.
- स्टेशन मास्तर ट्रेन चालकाकडून टोकन घेतात आणि स्टेशनवर बसवलेल्या नेल बॉल मशीनमध्ये बॉल बसवतात.
- बॉल बसवताच पुढच्या स्टेशनचा मार्ग स्पष्ट होतो.
- एखादे स्थानक सोडणारी ट्रेन पुढच्या स्थानकावर पोहोचली नाही तर, मागील स्थानकावर बसवलेले नेल बॉल मशीन लॉक राहील.
हेही वाचा- Jio चा हा रिचार्ज प्लॅन 100 दिवस टिकेल! वारंवार रिचार्ज करण्याचा त्रास संपेल